Mass-customisation helpt bouw industrialiseren

Uit cijfers blijkt dat bouwbedrijven weinig innoveren. Dit valt bijvoorbeeld af te lijden uit de jaarlijkse investeringen in R&D. Ten opzichte van de industriesector verschilt dat gemiddeld een factor 20! (Bron: CBS).Dat komt niet omdat de sector wars is van vernieuwing, maar omdat de marktstructuur van de bouw innovatie belemmert. In het onlangs gepresenteerd ING-rapport 'Technologie in de bouw' , wordt geconstateerd dat de bouw in Nederland volop aan het digitaliseren is maar nog veel minder industrialiseert. Om bijvoorbeeld sneller nieuwbouwwoningen te realiseren, zijn beiden echter nodig. In dit artikel ga ik verder in op deze ontwikkeling en schets de korte en lange termijn uitdagingen waarvoor de bouw staat.

De korte termijn:

Met de productieontwikkeling gaat het goed in de bouw maar de groei vlakt volgend jaar af door afname van bouwvergunningen voor woningen en de aanhoudende personeels-tekorten. Dit zorgt er voor dat de sector haar capaciteitsplafond bereikt. Hieronder vind je onze meest actuele voorspellingen:   

Positief is dat door de economische groei bedrijven meer investeren in nieuwe huisvesting en dat de overheid meer geld beschikbaar stelt voor de bouw en onderhoud van bijvoorbeeld wegen. Verder kan worden geconstateerd dat door aanhoudende vraag naar bouwmaterialen de inkoopprijzen wel weer verder zullen stijgen. Het zijn dus vooral de aanbodfactoren die de groei beperken.

De lange(re) termijn:

Voor de komende jaren ziet de bouw zich vooral uitgedaagd door 3 belangrijke trends:

1. Technologie en Industrialisering: Door de opkomst van technologische vernieuwing en digitalisering bij bouwontwerp en productie worden bouw- en onderhoudsprocessen minder complex en is het mogelijk een gestandaardiseerd product op maat te bieden. De bouwplaats wordt assemblage plaats omdat meer onder geconditioneerde omstandigheden wordt gefabriceerd. Het bouwproces en rolverdeling van de ketenpartijen verandert daardoor aanzienlijk. 

2. Verduurzaming van gebouwen: De klimaatopgave waar Nederland voor staat zal ook de bouwsector raken. De gebouwen in Nederland zijn verantwoordelijk voor een fors deel van de totale CO2 uitstoot. Dit zal fors worden gereduceerd. De impact op de Nederlandse bouwsector is erg groot omdat de investeringen die met deze verduurzamingsslag te maken hebben meer bedragen dan 4 keer de gehele jaarlijkse bouwproductie in Nederland. Voor deze opgave is vernieuwing van de bouwsector door digitalisering en industrialisering noodzakelijk.  

3. Circulair Bouwen: Toenemend hergebruik van materialen en minder energie- en waterverbruik gaan bijdragen bij om de milieubelasting van de bouwsector terug te dringen. De ambitie van Nederland is immers om in 2050 volledig circulair te zijn. Maar circulair bouwen vraagt een andere manier van ontwerpen, ontwikkelen, bouwen en onderhouden. Hierdoor zal de productieketen ingrijpend veranderen en ook voor deze manier van bouwen is vernieuwing door digitalisering en industrialisering nodig.  

Om afdoende tegemoet te komen aan de korte EN lange termijn uitdagingen is vernieuwing in de bouw dus urgenter dan ooit. Dat industrialisatie in de bouw nog nauwelijks van de grond is gekomen is vooral te wijten aan het feit dat bouwbedrijven uiterst flexibel moeten zijn. Ze moeten iedere keer op een andere locatie iets anders bouwen. En dit in een zeer volatiele markt waar ze snel op en af moeten kunnen schalen. In tegenstelling tot vorige decennia bieden robotica (zoals een metselrobot) en 3D printen in combinatie met prefab die “mass customisation” en die noodzakelijke flexibiliteit nu wel. Zonder verdere vernieuwing prijst de bouwsector zich ook uit de markt omdat door de tech ontwikkelingen het risico ontstaat dat branchevreemde innovatieve nieuwkomers bouwbedrijven uit de keten drukken. Partijen als Ikea, Google en Amazon ontwikkelen toepassingen die binnen de bouw kunnen worden gebruikt. De kans op disruptie is nu dus groter dan vijf of tien jaar geleden.

Kijk hier voor het gehele rapport ‘Bouw digitaliseert volop maar industrialiseert nauwelijks”

Jan van der Doelen

Sr. Sector Banker ING

Building & Construction and Real Estate