FME en TNO: Kansen voor Nederland bij de productie van elektrolysers

Nederland moet een ‘Elektrolyser Makersplatform’ oprichten. Dit kan leiden tot een volwaardige industrie voor de productie van elektrolysers, een sleuteltechnologie voor de productie van waterstof.

Dit melden FME en TNO op basis van een verkenning. Waterstof is één van de pijlers van de energietransitie. Het kan de groeimotor zijn voor een nieuwe economie. Nederland is daarbij voorgesorteerd om internationaal een leidende positie in te nemen wat betreft de levering van elektrolysers.

Zo is het omzetten van duurzaam opgewekte energie in waterstof een sleuteltechnologie die op de meest weerbarstige onderdelen van het toekomstige energiesysteem uitkomst biedt. Bijvoorbeeld voor het langdurig opslaan en over grote afstanden transporteren van duurzaam opgewekte energie of aan het vervangen van aardgas als grondstof voor de industrie. Denk echter ook aan duurzame brandstof voor (zwaar) transport over zowel de weg als water.

Hooggespannen verwachtingen

Rondom waterstof zijn de verwachtingen wereldwijd hooggespannen en de ambities hoog. Zo presenteert de Europese Commissie in haar waterstofstrategie een doelstelling van 6 GW voor 2024 en 40 GW in 2030. In het Nederlandse klimaatakkoord wordt gesproken over een opschaling van de elektrolyse-capaciteit naar 500 MW in 2020, waarna het streven voor 2030 3 tot 4 GW is. De totale Europese elektrolyser-capaciteit ligt momenteel rond de 150 MW.

“Het groeipotentieel voor elektrolysers is dus enorm. Ook voor de Nederlandse economie: ons land heeft immers een hoogontwikkelde maakindustrie in huis. Met honderden bedrijven die de kennis en competenties hebben om zich een plek te verwerven in één of meerdere schakels van de productieketen voor elektrolysers. En het is de moeite waard hier werk van te maken: alleen al de Europese markt voor elektrolysers vertegenwoordigt over de komende tien jaar naar verwachting een waarde van tientallen miljarden euro’s”, schrijven FME en TNO.

Alkaline en PEM

Momenteel zijn er twee marktrijpe technologieën voor water-elektrolyse, blijkt uit de verkenning. Zo worden alkaline-systemen al jaren grootschalig toegepast (6 – 100MW), vooral bij de productie van chloor. Nieuwer zijn PEM-systemen, die over het algemeen kleiner, efficiënter en flexibeler zijn. Deze systemen kennen momenteel echter een maximaal vermogen van circa 10MW.

Beide systemen gaan naar verwachting een rol spelen in de energietransitie en kennen hun eigen toepassingen. Zo melden FME en TNO dat PEM bijvoorbeeld zeer geschikt is voor de integratie met duurzame energieopwekking. Alkaline-technologie past juist meer bij grote en continu draaiende industriële toepassingen. De partijen noemen het van belang dat beide technologieën nog volop worden doorontwikkeld en zien hierbij kansen voor Nederland.

Zeven Nederlandse bedrijven actief

Op dit moment zijn ruim zeventig Nederlandse bedrijven actief betrokken bij de ontwikkeling en de productie van materialen en onderdelen van elektrolysers. De individuele positie van deze partijen is volgens FME en TNO nog bescheiden. Als groep hebben zij echter de mogelijkheid een nationale elektrolyser-industrie op te zetten. Deze partijen hebben er volgens de verkenning met name baat bij om op ketenniveau samen te werken en innoveren.

Waterstof kan in potentie uitgroeien tot een belangrijk exportproduct van Nederland. Onder meer door de uitstekende gasinfrastructuur die in Nederland aanwezig is. Deze kan worden ingezet voor de transport van duurzame waterstof. Ook is een flink potentieel aan offshore-windenergie beschikbaar voor de productie van groene waterstof.

Ook wijzen FME en TNO erop dat waterstof interessante kansen biedt voor Nederland als geheel. Zo kan het materiaal helpen klimaatdoelstellingen van Nederland te halen. Daarnaast maakt inzetten op waterstof duurzame economische groei mogelijk en kan het banen scheppen. De partijen nemen daarom het initiatief tot de oprichten van een Elektrolyser Makerplatform.

Actieve community van maakbedrijven

De partijen doen echter ook andere aanbevelingen. Zo noemen FME en TNO de oprichting van een actieve community van maakbedrijven die zich toeleggen op de productie van elektrolysers of de daarvoor benodigde componenten ‘hard nodig’. Deze community kan bedrijven verbinden, maakt samenwerking aan de benodigde randvoorwaarden voor innovatie mogelijk en kan de internationale zichtbaarheid van Nederlandse bedrijven vergroten. Ook kan het platform een belangrijke rol spelen bij het matchen van vraag en aanbod rondom elektrolysers.

Tot slot pleiten de partijen voor een strategisch innovatieprogramma voor de productie van elektrolysers. Hierin moet worden ingezet op:

• research & development via onder meer proeftuinen
• de ontwikkeling van een aantrekkelijke businesscase
• ketenontwikkeling
• het creëren van gunstige voorwaarden
• marktactivering

Een samenvatting van de inventarisatie van FME en TNO is hier te vinden.

Auteur: Wouter Hoeffnagel