AI-gebaseerde instrumenten helpen bij diagnosticeren en behandelen van dementie

Digitale instrumenten voor het screenen van hersenverbindingen en inschatten van het risico op dementie bij mensen met milde cognitieve problemen. Dat is waar binnen het internationale AI-Mind project aan wordt gewerkt. Onder meer het Radboudumc neemt deel aan het project, dat onder leiding staat van het Oslo University Hospital.

Iedere drie seconden ontwikkelt iemand ergens op de wereld dementie. Ruim 50 miljoen mensen wereldwijd zijn getroffen door de ziekte. Dit aantal kan in 2030 zelfs zijn gestegen tot meer dan 80 miljoen. De impact van de ziekte is groot. Zo komt de onafhankelijkheid van patiënten onder druk te staan. In veel gevallen wordt de diagnose pas laat gesteld, waardoor dementerenden minder kans krijgen om over hun eigen toekomst te beslissen en de juiste zorg te ontvangen om zo lang mogelijk onafhankelijk te blijven.

Tijdrovend en niet altijd betrouwbaar

Het stellen van de diagnose is op dit moment niet alleen tijdrovend, maar ook niet altijd betrouwbaar. De behandeling is daarnaast voornamelijk gericht op late symptomen van de ziekte. Dementie leidt tot aanmerkelijke kosten voor de familie van patiënten, de medische zorg en de maatschappij. Door dementie terug te dringen naar een latere fase in het leven hopen de onderzoeken deze kosten aanzienlijk te verlagen.

Voor het realiseren van dit doel worden een tweetal nieuwe instrumenten ontwikkeld op basis van kunstmatige intelligentie (AI): de AI-Mind Connector en de AI-Mind Predictor. De AI-Mind Connector is gericht op het diagnosticeren van dementie en identificeert niet goed functionerende hersennetwerken. Het instrument baseert zich hierbij op onder meer EEG-scans.

Op basis van gegevens die met de AI-Mind Connector worden verzameld, schat de AI-Mind Predictor de kans in dat dementie ontstaat. Het instrument kijkt hierbij ook naar genetische testen en gedigitaliseerde cognitieve testen.

Intelligent diagnostisch platform

De twee instrumenten vormen gezamenlijk een intelligent diagnostisch platform. Het platform levert voor individuele patiënt een verslag op, waarin ook aanbevelingen voor behandeling zijn opgenomen. Het tweetal instrumenten moet zo de arbeidsintensieve, kostbare en weinig voorspellende screeningsprocedures die op dit moment worden gebruikt vervangen. Door gebruik te maken van AI kunnen de instrumenten deze procedures automatiseren.

“Feitelijk ontwikkelt AI-Mind een instrument dat voorspelt welke mensen met milde cognitieve problemen dementie gaan ontwikkelen”, zegt Tim Govers, die vanuit het Radboudumc bij het project is betrokken. Zijn bijdrage ligt vooral in de Health Technology Assesment (HTA), in het beoordelen van deze nieuwe gezondheidstechnologie.

Govers: “Wij evalueren de effecten van dit instrument voor de patiënten en de gezondheidszorg. Dat doen we al tijdens de ontwikkeling van het instrument, zodat waar nodig al vroeg kan worden bijgestuurd. Verder bekijken we met besliskundige modellen hoe dit instrument zo kosteneffectief mogelijk is te gebruiken in verschillende landen en gezondheidssystemen.”

Sneller diagnoses stellen

De onderzoekers hopen met behulp van hun platform onder meer de tijd die het stellen van een diagnose kost fors te verkorten. Waar een dergelijke diagnose nu soms meerdere jaren in beslag neemt, moet het platform dit terugdringen tot een week. De snellere analyse geeft de patiënt en arts meer tijd voor preventieve ingrepen, met als doel de aanvang van de ziekte verder terug te dringen. Zo wijzen de onderzoekers erop dat mensen met een milde cognitieve stoornis dertig procent meer kans op dementie hebben dan gemiddeld.

Naast de Radboudumc en het Oslo University Hospital nemen ook diverse andere ziekenhuis, universiteiten en andere organisaties deel aan het project. Een overzicht van alle betrokken partners is hier beschikbaar.

Het AI-Mind project is een Horizon 2020-project. Dit is een financieel instrument waarmee de Europese Commissie innovatieve projecten steunt. Het instrument is bedoeld om het wereldwijde concurrentievermogen van de Europese Unie veilig te stellen.

Auteur: Wouter Hoeffnagel