Een nieuwe methode maakt het beter voorspelbaar of een zwakke plek in de buikslagader (aorta) gevaarlijk is. De techniek kan helpen om patiënten eerder en gerichter te behandelen, en het leven met een aneurysma minder belastend te maken.
Concreet helpt de methode bij het beoordelen van een aneurysma in de aorta, wat een verwijding in een bloedvat is. In veel gevallen geeft een aneurysma geen klachten. Scheurt het bloedvat echter? Dan kan dit levensbedreigend zijn.
Risico beter inschatten
In veel gevallen wordt een aneurysma bij toeval ontdekt. In dat geval volgen controles, waarbij wordt gekeken of de verwijding groter wordt. “Artsen kijken nu vooral naar de groei en diameter van de aorta”, legt onderzoeker Floor Fasen van het Catharina Ziekenhuis uit. Fasen ontwikkelde de methode. “Maar soms scheurt een klein aneurysma wél, en een grote niet. Dus misschien zijn er betere manieren om risico’s in te schatten.”
De door Fasen ontwikkelde methode maakt het mogelijk de wand van de aorta van binnenuit te bekijken. De methode is ingezet tijdens EVAR-procedures in het Catharina Ziekenhuis. Hierbij wordt via een kleine opening in de lies een stent geplaatst op de verzwakte plek in de aorta. De stent vangt de druk van het bloed op, waardoor de kwetsbare vaatwand wordt ontzien.
Wanddikte van de aorta meten
Fasen bracht tijdens de EVAR-procedures een dun slangetje in bij patiënten. Aan het einde van dit slangetje is een kleine echokop geplaatst, vergelijkbaar met een zwangerschapsecho. “Zo kon ik de wanddikte van de aorta meten”, zegt Fasen. “Dat lukt niet met een echo via de bovenkant van de buik, zoals mijn collega Esther Maas deed. Maar mijn methode was wel ingrijpender, dus alleen geschikt voor een kleine groep patiënten: mensen die toch al die EVAR-operatie ondergingen.”
Via de metingen verzamelde Fasen veel data. Deze gebruikt de onderzoeker voor analyses en de ontwikkeling van een AI-model dat automatisch kenmerken in de aortawand herkent. “Wat dit model nu doet, is de wanddikte meten. Vervolgens proberen we verbanden te leggen tussen wanddikte, verkalkingen en bloedstolsels”, zegt de promovendus. “Die verkalkingen zijn harde stukjes in het verder soepele vat, en zorgen ervoor dat de wand minder goed meebeweegt. We denken dat dat de kans op scheuren kan vergroten.”
Geoefend op varkensaorta’s
Voor het trainen van het model oefende Fasen in een laboratorium met varkensaorta’s, die veel overeenkomsten vertonen met menselijke aorta’s. “Ik bouwde een soort namaakbuik van gelatine, waarin ik de varkensaorta’s plaatste”, meldt Fasen. “Zo ontstaat een realistische omgeving voor de echo, die lijkt op de situatie in het menselijk lichaam.”
Het AI-model waaraan Fasen werkt is overigens nog niet in staat per patiënt te voorspellen of een aneurysma gaat scheuren. Wel maakt het AI-model patronen zichtbaar en geeft het inzicht in de groei van aneurysma’s en veranderingen in de vaatwand. Fasen: “In de toekomst hoop je natuurlijk voor elke patiënt individueel iets te kunnen zeggen, maar dat blijkt voorlopig met deze invasieve methode nog lastig. Toch is het waardevol wat we nu al geleerd hebben. Een volgende onderzoeker kan verder bouwen op de inzichten die we nu hebben in hoe wanddikte, verkalkingen en stolsels samenhangen bij aneurysmagroei.”
Tikkende tijdbom
Fasen hoopt dat artsen dankzij haar ontwikkeling in de toekomst beter kunnen voorspellen of iemand door een aneurysma echt risico loopt. Dit kan niet alleen onnodige scans en ziekenhuisbezoeken schelen, maar ook patiënten ontlasten. Zo voelen veel patiënten zich alsof ze met een tikkende tijdbom rondlopen. “Zeker als je weet dat het kan scheuren, maar niet weet wanneer of óf het gebeurt”, aldus de promovendus.
“Ik heb voorafgaand aan mijn promotieonderzoek elektrotechniek gestudeerd, dus mijn achtergrond is voornamelijk technisch”, besluit Fasen. “Toen ik aan dit onderzoek begon, moest ik alles over bloedvaten nog leren. Maar ik wilde graag iets betekenen voor de zorg. Nu weet ik zeker dat ik in de medisch-technische wereld wil blijven werken.”
