De vierde editie van het publiek-private onderzoeksprogramma HyDelta gaat deze maand van start. Het onderzoek richt zich op het gebruik van het bestaande Nederlandse gastransport- en distributiesysteem voor waterstofgas.
Duurzame gassen zijn een belangrijk onderdeel van de energietransitie in Nederland. Met name voor duurzame waterstof is in de industrie een belangrijke rol weggelegd. Duurzame waterstof – ook wel groene waterstof genoemd – is waterstof die is geproduceerd met behulp van energie uit hernieuwbare energiebronnen, zonder dat CO2-emissies ontstaan. Deze productie vindt plaats via elektrolyse, een proces waarbij water wordt gesplitst in waterstof en zuurstof. Het kan onder meer worden gebruikt als brandstof voor brandstofcellen, voertuigen en industriële processen.
Gastransport- en distributieleidingen hergebruiken
Netbeheerders willen waterstof via bestaande gastransport- en distributieleidingen vervoeren naar locaties waar vraag is naar het gas. Dit vraagt om kennis, die wordt opgedaan via het HyDelta-onderzoeksprogramma. HyDelta bestaat uit diverse onderzoeken, waarvan nu dus de vierde van start gaat. Centraal staan daarbij vragen die eerdere onderzoeken hebben opgeroepen, onder meer rondom het voorkomen en meetbaar maken van waterstofuitstoot uit een leidingennet evenals het balanceren en veiliger maken van het net.
HyDelta is een publiek-privaat consortium dat in 2020 is opgericht op initiatief van Gasunie en Netbeheer Nederland. Diverse partners zijn betrokken, waaronder Gasunie, Netbeheer Nederland, KIWA Technology, Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO), DNV, New Energy Coalition (NEC) en Hanze University of Applied Sciences (Hanze).
Geïntegreerde aanpak voor het transport en gebruik van waterstof
Het onderzoeksprogramma richt zich specifiek op het ontwikkelen van een geïntegreerde aanpak voor het transport en gebruik van waterstof in Nederland. Daarbij staat direct toepasbaar onderzoek centraal. HyDelta richt zich op het beantwoorden van diverse vragen:
- Welke normen en regelgeving zijn vereist voor waterstof?
- Hoe kan de waterstofwaardeketen eruitzien?
- Kunnen bestaande veiligheidsmaatregelen en apparatuur werken met waterstof?
- Wat zijn de belangrijkste veiligheidsaspecten voor waterstof?
Het programma bestaat uit meerdere onderzoeken, waarvan de eerste in januari 2021 van start ging. HyDelta 1 was gericht op de introductie van schone waterstof als energiedrager en grondstof, en de rol van infrastructuur daarbij. Bij HyDelta 2 lag de focus op het wegnemen van barrières voor het opschalen van waterstof. HyDelta 3 richtte zich op de economische en technische inpassing van waterstofgas in het nationale gastransport- en distributiesysteem in Nederland. Nu gaat dus HyDelta 4 van start, gericht op het hergebruik van het bestaande Nederlandse gastransport- en distributiesysteem.
Kwantitatief inzicht in risico’s
Een van speerpunten van het HyDelta 4-onderzoek is het in kaart brengen van de risico’s verbonden aan een waterstoftransport- en distributienet. Dit inzicht moet helpen de juiste keuzes te maken rondom het inrichten en opereren van waterstofinfrastructuur in Nederland. De betrokkenen doen daarbij onder meer onderzoek naar staticiteit en permeatie, en voeren een kwantitatieve risicoanalyse uit. Dit moet leiden tot een veiligheidsraamwerk.
Op het gebied van waterstofdistributie lopen diverse projecten. Hieruit komt naar voren dat een distributienet ontworpen voor een druk tot 16 bar een goede optie is voor het transport en de distributie van waterstof. Het netwerk is echter wat betreft druk, medium, omvang, klanttypes en invulling nieuw. Binnen HyDelta 4 verzamelen de betrokkenen kennis om op deze vlakken maatschappelijk optimale keuzes te kunnen maken.
Randvoorwaarden bepalen
Bij het ontwerpen van een veilig waterstofnet speelt onder meer druk en kwaliteit een belangrijke rol. Bij het ontwerpen van het netwerk kunnen echter tegenstrijdige belangen spelen. Daarom zijn (technische) randvoorwaarden nodig om het ontwerp in goede banen te leiden. In HyDelta 4 bepalen de betrokkenen deze randvoorwaarden.
Voor de balans op het elektriciteitsnetwerk is al langer veel aandacht. Ook bij waterstofnetwerken is dit balans van cruciaal belang. Voor waterstofnetten is echter nog niet duidelijk wat de technische voorwaarden zijn voor het in balans houden van het net. Daardoor is ook onduidelijk welke marktprikkels of regulering hiervoor nodig zijn. Het HyDelta 4-onderzoek moet hierover meer duidelijkheid bieden.
Veiligheid
Ook veiligheid krijgt in het onderzoek veel aandacht. Zo staat veiligheid centraal bij het opereren van een gasinfrastructuur. Dat betekent onder meer dat bij onderhoud moet worden voorkomen dat brandstof in de atmosfeer terecht komt en de gaskwaliteit moet worden gemeten. In HyDelta 4 verzamelen de betrokkenen kennis en aanbevelingen met betrekking tot gasanalyse, emissierapportage, hercompressie en het affakkelen van gasmengels.
Meer informatie over HyDelta is hier beschikbaar.
