De weersatelliet MetOp-SG-A1 is in de nacht van 13 augustus succesvol gelanceerd aan boord van een Ariane 6-raket. De satelliet omvat onder meer het geavanceerde meetinstrument Sentinel-5, dat wordt gezien als een belangrijke stap voorwaarts in het monitoren van de lucht.
Sentinel-5 levert cruciale gegevens voor dagelijkse voorspellingen van de luchtkwaliteit en klimaatmonitoring op de lange termijn. Sentinel-5 bouwt voort op TROPOMI, een geavanceerd Nederlands ruimte-instrument dat de samenstelling van de atmosfeer meet. TROPOMI werd in oktober 2017 gelanceerd. De wetenschappelijke leiding over TROPOMI is in handen van het KNMI.
Onderdeel van het Europese Copernicus-programma
Het meetinstrument Sentinel-5 is onderdeel van het Europese Copernicus-programma. Dit programma wordt gecoördineerd en beheerd door de Europese Commissie (EC). Het ruimtevaartcomponent – het Copernicus Space Component – is ontwikkeld onder leiding van het European Space Agency (ESA). Het bestaat uit een reeks missies, die Sentinel worden genoemd.
De missies Sentinel 4, Sentinel 5 en Sentinel 5P (precursor) zijn daarbij alle onderdeel van een satellietconstellatie voor de Copernicus Atmospheric Monitoring Services (CAMS). Deze services moeten coherente informatie leveren over atmosferische variabelen ter ondersteuning van Europese beleidsvoering. Zij bieden onder meer inzicht in de ozonlaag, UV-straling, luchtkwaliteit en klimaattoepassingen.
Luchtkwaliteit monitoren
Sentinel-5 is daarbij specifiek gericht op het monitoren van de luchtkwaliteit en zogeheten composition-climate interactions, wat verwijst naar de wisselwerking tussen de chemische samenstelling van de atmosfeer en het klimaatsysteem van de aarde. Het instrument verzamelt hiervoor gegevens met betrekking tot ozon, stikstofdioxide, zwaveldioxide, formaldehyde, glyoxal en aërosolen. Daarnaast levert Sentinel-5 ook meetwaarden met betrekking tot koolmonoxide, methaan en stratosferische ozon.
Voor het verzamelen van deze data is Sentinel-5 voorzien van een hoge resolutie spectrometer, die opereert in het ultraviolette tot kortgolvige-infraroodbereik, met 7 verschillende spectrale banden:
- UV-1 (270–300 nm)
- UV-2 (300–370 nm)
- VIS (370–500 nm)
- NIR-1 (685–710 nm)
- NIR-2 (745–773 nm)
- SWIR-1 (1590–1675 nm)
- SWIR-3 (2305–2385 nm)
UV1-spectrometer en optische telescopen
TNO speelde bij de ontwikkeling van het meetinstrument een cruciale rol. Het ontwikkelde een UV1-spectrometer voor ultranauwkeurige metingen en twee compacte, lichtgewicht optische telescopen. Sentinel-5 moet gedurende 21 jaar data leveren. Om dit te garanderen zijn alle onderdelen zijn driemaal gebouwd en geïmplementeerd.
Adriaan van ’t Hof, Senior Project Manager: “Deze missie is een toonbeeld van Europese samenwerking, maar ook van de Nederlandse innovatiekracht. Wat we leerden bij TROPOMI hebben we gebruikt voor Sentinel-5. En alles wat we bij deze complexe missie leerden, kunnen we toepassen in volgende aardobservatiemissies.”
