Dierenwelzijn en robots: gaat dat samen?

Bij koeien wel! Wie dacht dat robots in de melkveehouderij het summum van vrijheidsbeperking voor de dieren betekent, heeft het mis. Grandioos mis. Op bezoek bij Lely is te zien en te horen hoe de koe juist de ultieme autonomie (terug)krijgt. Het is een investering, maar die betaalt zich dubbel en dwars terug.

Een koe die gemolken wordt door een robot. Is dat niet de ultieme versie van bio-industrie? Hoe kan dat vrijheid betekenen? Wat is daar voor diervriendelijks aan? Nou gewoon, de koe bepaalt wanneer zij gemolken wordt. Een beetje wennen is dat wel, zowel voor de koe als voor de veehouder. De koe is echter snel overtuigd met een beetje extra krachtvoer, dat hem in de robot wordt aangeboden. En al snel blijkt het dier inderdaad zo intelligent als vandaag de dag vaak wordt gezegd. Want in plaats van twee keer per dag ‘legen’ van de uier, op de momenten dat het de boer past, kiest de koe nu zelf voor verlichting. Als leek denk je misschien dat een koe altijd even vaak en evenveel melk produceert. Dat blijkt een misvatting. En juist dat feit maakt dat het op gezette tijden melken, kan leiden tot ontstekingen aan de uiers. 

Vrij koeverkeer

Een melkrobot biedt, zoals we horen, het ultieme ‘vrije koeverkeer’. Koeien kunnen zelf bepalen wanneer en hoeveel ze eten, drinken, herkauwen en dus ook gemolken worden. Ook als ze op stal staan. In een dergelijke stal is sprake van een open inrichting, waarbij de koe vrij kan bewegen. Dat geeft – ook voor koeien die in de stal staan – minder stress en kans op kreupelheid, een langere levensduur met een hoger welzijn en betere gezondheid. Dat alles heeft als prettige bijkomstigheid voor de boer een hogere opbrengst met bovendien een betere kwaliteit. 

Hoe het werkt? 

De koe moet het natuurlijk wel even ‘leren’. Maar dat gaat behoorlijk vlot. Zij weet al snel dat er in de melkrobot een extraatje te krijgen is. Dat is de eerste lokker. Al snel leert de koe dat er in de robot melk wordt afgenomen en dat ze de robot volgens haar eigen ritme kan bezoeken. De robot identificeert de koe, registreert de hoeveelheid melk en de kwaliteit daarvan en kan aan de hand van die gegevens bovendien de krachtvoersamenstelling aanpassen naar de behoefte van deze koe. Gezondheid wordt zo in één moeite door gemonitord en beïnvloed. En dat melken geeft de koe ook nog eens meer comfort. In de robot wordt de uier gelokaliseerd met behulp van sensoren. De robot brengt de melkbekers naar de exacte positie van de spenen waarna de spenen in de bekers worden gereinigd. De koe wordt gemolken waarbij spoelwater, mastitis, penicilline, melk en biest gescheiden worden opgevangen. De melkstroom wordt gemeten en de robot weet zo wanneer de koe voldoende is gemolken. Dat gehele melken gaat snel en de hoeveelheid koeien die door één robot gemolken kan worden, groeit nog steeds.

De boer kan op een app precies volgen hoe zijn koeien het doen. Per robot kunnen er, afhankelijk van verschillende factoren, tussen de 50 en 70 koeien gemolken worden. Studenten van de Landbouwuniversiteit onderzochten in de jaren tachtig hoe koeien zich gedragen als ze zelf mogen kiezen wanneer ze gemolken worden. En of daar een optimale verhouding door ontstaat. Koeien kozen er gemiddeld voor om vier keer per dag gemolken te worden, met een productie die tot 15 procent steeg. 

Dé uitvinding van de 20ste eeuw. Zo wordt deze vinding in de melkveehouderij niet voor niets genoemd.  Maar niet alleen de koe en de kwaliteit van diens melk varen er dus wel bij, ook de veehouder is beter af. In plaats van bij nacht en ontij te moeten gaan melken, en dus ook niet zomaar een dagje ‘de hort op’ te kunnen, beleeft hij of zij nu veel meer vrijheid. Afhankelijk van hoe ver de automatisering is doorgevoerd, kan er zelfs een weekendje weg worden gepland. Waarmee Boer zoekt Vrouw ook zomaar eens tot het verleden zou kunnen gaan behoren. 

Door: Janet Kooren