Effectiviteit zwarte wiek testen met sensoren, camera’s en radar

TNO verbreedt samen met energiebedrijf RWE, provincie Groningen en andere publieke en private partners het lopende onderzoek naar de effectiviteit van één zwarte wiek bij windturbines. Dat gebeurt door sensoren, camera’s en een radarsysteem in en rond de turbines op windpark Eemshaven te plaatsen.

TNO onderzoekt met de diverse sensoren onder welke omstandigheden vogels tegen een windturbine aanvliegen. Onderzoekers bestuderen of het zwart schilderen van een van de drie turbinebladen (één zwarte wiek) effect heeft op het gedrag van de vogels. Het zwart verven van één van de drie turbinebladen van een windturbine kan mogelijk de zichtbaarheid van de wieken voor vogels verbeteren, waardoor ze deze beter ontwijken.

Monitoring

Het onderzoek met de extra sensoren zal iets meer dan een jaar lopen. Dit is nodig om de verschillende seizoenen te kunnen monitoren. Het onderzoek sluit aan op het eerste jaar waarin al op andere manieren is gekeken naar de mogelijke effecten van een zwart turbineblad.

Sensoren in wieken van turbine

Gedurende ongeveer een jaar worden er in twee turbines sensoren en (thermische) camera’s geïnstalleerd met het zogenaamde WT-Bird systeem van TNO. Daarbij is er één turbine uitgerust met een zwarte wiek en één niet. De sensoren zitten binnen in elke wiek en registreren aan de hand van trillingen elke aanvaring. De camera’s dienen ter verificatie en soortherkenning.

Gedrag vogels

De beelden brengen ook het gedrag van de vogels in de buurt van de turbine in kaart. Met de WT-Bird systemen wil TNO meer inzicht krijgen in het moment dat de vogel met een wiek in aanraking komt. Ook verwachten de onderzoekers een nauwkeuriger beeld van het aantal aanvaringen te krijgen. Het gebied rond de turbines is namelijk niet overal toegankelijk voor handmatige zoektochten.

Microfoons

In het systeem op de ongeverfde turbine worden als aanvulling op het WT-bird systeem microfoons toegevoegd. Dit stelt het team in staat om ook akoestisch vogels te detecteren. Om het vlieggedrag in de omgeving van de turbines in kaart te brengen, installeert het onderzoeksteam verder nog een speciale 3D vogelradar. Alle resultaten worden vergeleken met de metingen vanuit het onderzoek Zwarte Wiek, dat sinds eind 2021 loopt. Daarvan worden de tussentijdse resultaten begin 2024 gepubliceerd.

Resultaten van belang voor windturbines op zee

De provincie Groningen en energiebedrijf RWE laten sinds eind 2021 onderzoeken of het zwart verven van één wiek helpt om vogels veilig tussen de windturbines door te laten vliegen. Eerder gebeurde al onderzoek in Noorwegen, op het eiland Smøla. Onderzoekers toonden hier aan dat het zwart verven van één wiek 70 procent minder vogelslachtoffers onder bepaalde soorten vogels oplevert. Onderzocht wordt of dit ook voor de situatie in Nederland, met andere vogelsoorten en een ander landschap, geldt.

Zwarte wiek turbines Eemshaven

Inmiddels is van zeven bestaande turbines van RWE in windpark Eemshaven één wiek zwart geverfd. Deze heeft een tiphoogte van 140 meter. In dit onderzoek wordt er met de hand geteld hoeveel vogels er mogelijk tegen een turbine zijn aangevlogen. Daarmee wordt beperkt inzicht verkregen in wanneer en hoe dit is gebeurd. Ook is er geen inzicht in eventuele verschillen in het gedrag van de vogels rond een turbine mét een zwarte wiek en een turbine zonder zo’n zwarte wiek.

Nieuw onderzoek – meer data

Het nieuwe onderzoek van TNO is er juist op gericht hier wel gegevens over te verzamelen. Op deze manier krijgen de onderzoekers beter inzicht in de effectiviteit van de zwarte wiek. De resultaten van de onderzoeken zijn ook belangrijk voor toekomstige windparken op zee waar handmatig meten/tellen niet mogelijk is.

Partners

Installatie en monitoring van de systemen doet TNO met ondersteuning van RWE. Een gedeelte van de ecologische evaluatie is uitbesteed aan Waardenburg Ecology in samenwerking met Altenburg & Wymenga. Het project wordt ondersteund door diverse partijen. TKI Offshore Energy, het Windenergie op zee ecologisch onderzoeksprogramma Wozep van Rijkswaterstaat/ministerie van EZK en de projectgroep Zwarte Wiek onder leiding van de provincie Groningen.

Winter 2024/25

Het onderzoek Zwarte Wiek loopt naar verwachting tot de winter van 2024/25. Het is een samenwerkingsverband tussen private partijen in de windindustrie, verschillende overheden en de natuursector. RWE, Vattenfall, StatKraft, Eneco, Pure Energie en Groningen.NL Energy, ministerie van EZK/LNV, Rijkswaterstaat en de provincies Groningen, Flevoland, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant, Limburg, Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Holland en Vogelbescherming.

Foto: Schilderen van zwarte wiek (foto: RWE)
Bron: TNO

Lees ook: Windturbine-inspecties met autonome drones en digital twin modelling