Inzet van AI moet behandelbaarheid van pancreaskanker verbeteren

Het Europese PANCAIM consortium zet kunstmatige intelligentie (AI) in voor het genereren van nieuwe kennis uit bestaande genetische, pathologische en radiologische informatie van duizenden patiënten. Dit moet leiden tot een vroegere diagnose, betere prognose en langere overleving voor patiënten met pancreaskanker. Het project ontvangt 8 miljoen euro subsidie als onderdeel van het Europese Horizon 2020- programma. Het consortium staat onder leiding van de Radboudumc.

PANCAIM is een internationaal project met als doel het sterk verbeteren van de diagnose en behandeling van pancreaskanker. Dit is nodig, want de aanpak van pancreaskanker laat weinig verbetering zien ten opzichte van bijvoorbeeld borst-, darm- en prostaatkanker. Deels komt dit doordat pancreaskanker in veel gevallen te laat wordt vastgesteld, waardoor genezing niet meer mogelijk is. Ook in genetisch onderzoek en medicatie zijn volgens de betrokken partijen echter nog belangrijke stappen te maken.

Behandeling op maat

“Te vaak krijgt de patiënt nog een standaardbehandeling – one size fits all – terwijl we echt naar een behandeling op maat, naar personalized medicine toe moeten”, zegt Henkjan Huisman, AI-specialist in het Radboudumc en coördinator van PANCAIM.

Het consortium wil AI-technieken inzetten om nieuwe informatie te vergaren. Onder meer deep learning wordt gebruikt voor het analyseren om een databank met gegevens van ruim vijfduizend patiënten met pancreaskanker. Dit moet de diagnose van deze vorm van kanker versnellen en een duidelijkere prognose bieden. “We willen daarmee beter kunnen voorspellen wie baat heeft bij chemotherapie”, zegt radioloog John Hermans, “maar ook nauwkeuriger kunnen voorspellen wie baat heeft bij een operatie en wie niet. Zo voorkomen we onnodige operaties en behandelingen. Juist op basis van meer en betere informatie is het mogelijk om dergelijke beslissingen in overleg met de patiënt te nemen. Zo brengen we in dit project de nieuwe kennis ook meteen naar toepassingen in de kliniek.”

Mutaties

Uit eerder onderzoek van de Universiteit van Glasgow blijkt dat pancreaskanker kan ontstaan door diverse mutaties die kunnen plaatsvinden in zeker tien tot vijftien genetische signaalroute. Voor een persoonlijke handeling is het nodig van iedere tumor de betrokken mutaties op te sporen. Deze mutaties vormen vervolgens de basis voor een gerichte therapie.

In de afgelopen tien jaar zijn er al veel nieuwe medicijnen beschikbaar geworden die nauwkeurig gericht zijn tegen mutaties die kanker veroorzaken. Het gaat hierbij voornamelijk om genetische mutaties en minder om het type kanker. In sommige gevallen duikt een bepaalde mutatie die vooral bij borstkanker vaak een rol speelt ook op bij darm- of longkanker. Het medicijn voor borstkanker kan in zo’n geval ook worden gebruikt voor patiënten met darm- of longkanker met dezelfde mutatie. Hermans: “Daarom verwachten we dat de AI-gebaseerde aanpak die we nu uitrollen voor een gecombineerde analyse van de beeldvorming, de pathologie en de genetica niet alleen de diagnose kan verbeteren, maar zeker ook de therapie. Dat is wereldwijd echt uniek.”

Bijdragen aan ‘impact on healthcare’

Huisman: “Het primaire doel is om via wetenschappelijk onderzoek bij te dragen aan ‘impact on healthcare’. We willen uiteindelijk komen tot een op AI gebaseerd tumorprofiel van elke individuele patiënt. Dit tumorprofiel vormt de basis voor de patiëntbespreking in een Tumour Board. Dat is de Precision Oncology die we met dit PANCAIM-consortium willen realiseren.”

Het project kent acht deelnemers:

• De Zweedse medische universiteit Karolinska Institutet
• Het Noorse Universiteitsziekenhuis van Oslo
• Het Spaanse nationale onderzoekscentrum op het gebied van oncologie Carlos III
• De Ierse universiteit van Glasgow
• De Zweedse leverancier van cloud-gebaseerde collaboratietools voor de zorg Collective Minds Radiology
• De Nederlandse ontwikkelaar The Hyve
• Het Tsjechische consultancybedrijf AMIRES

Het project wordt gecoördineerd door de Radboudumc.

Auteur: Wouter Hoeffnagel
Afbeelding: Radboudumc